خیمه تازه آمریکا در بغداد؛ نظارت مستقیم بر قدرت سیاسی
به گزارش افق سوم، انتصاب مارک ساویا به عنوان فرستاده ویژه ایالات متحده در عراق صرفاً یک انتقال دیپلماتیک معمولی نبود، بلکه نشانهای از یک تغییر کیفی در سیاست واشنگتن در قبال بغداد بود.
تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، برای اعزام ساویا به بغداد برای نظارت بر جناحهای عراقی موجی از جنجال و نگرانی را در محافل سیاسی عراق برانگیخت، زیرا پیشینه او فراتر از یک مأموریت صرفاً رسمی است و شامل سرمایهگذاری، اقتصاد و تصمیمگیریهای سیاسی پس از انتخابات میشود.
یک منبع سیاسی عالیرتبه عراق در مصاحبه با الاخبار فاش کرد: «این انتصاب کاملاً حسابشده است. آمریکاییها به این جمعبندی رسیدهاند که زمان تغییر در داخل عراق فرا رسیده.» او تاکید میکند که ساویا «چشم و گوش مستقیم ترامپ» در بغداد خواهد بود.
بر اساس گفتههای این منبع، ساویا طی روزهای آینده پیش از انتخابات، با چندین چهره سیاسی دیدار خواهد کرد؛ آن هم نه از کانالهای رسمی سفارت، بلکه از طریق ارتباطات مستقیم.
در حالی که دولت عراق تاکنون واکنش رسمی نشان نداده، همین سکوت از نگاه بسیاری به معنی پذیرش و آمادگی برای همکاری تعبیر شده است.
ساویا فقط ناظر سیاسی نیست
حسین طالب الموسوی، یکی از رهبران چارچوب هماهنگی، معتقد است مأموریت ساویا فقط به «نظارت ایران و محور مقاومت» محدود نمیشود. بلکه شامل یک سبد اقتصادی قابل توجه نیز می شود.
او میگوید: «ساویا فقط برای نظارت بر جناحها نیامده است؛ او پروژههای سرمایهگذاری عظیم آمریکایی را با خود میآورد و این گام تأیید میکند که واشنگتن در تصمیمگیریهای سیاسی عراق دست دارد. این یعنی آمریکا نه فقط ناظر، بلکه شریک و تصمیمساز خواهد بود.»
الموسوی میافزاید: «زمان این انتصاب تصادفی نیست؛ بلکه پیامهای متعددی را نه تنها به عراق، بلکه به کل منطقه ارسال میکند.»
او معتقد است این انتصاب نیز پیام واضحی دارد؛ واشنگتن میخواهد قواعد بازی سیاسی در عراق را تغییر دهد.
چرا فرستاده ویژه، نه سفیر؟
احمد الصالحی، تحلیلگر سیاسی عراق، معتقد است انتخاب فرستاده ویژه به جای سفیر، تغییر استراتژیک آمریکا در قبال عراق است.
«فرستاده ویژه اختیارات اجرایی بیشتری دارد و مستقیماً به رئیسجمهور گزارش میدهد. این یعنی واشنگتن قصد دارد بدون واسطهگری ساختارهای دیپلماتیک سنتی، وارد تصمیمسازی در عراق شود.»
این تصمیم با نزدیک شدن انتخابات پارلمانی عراق در ۱۱ نوامبر همزمان شده است. بسیاری از ناظران بر این باورند که آمریکا برای دوره پس از انتخابات نقشه مشخصی دارد؛ از جمله کاهش نفوذ گروههای مقاومت و باز کردن مسیر برای همکاریهای اقتصادی مستقیم با واشنگتن.
پیامی که نادیده گرفته نمیشود
غازی فیصل، تحلیلگر و دیپلمات سابق، معتقد است که فرستاده ترامپ میتواند در سطوح اجتماعی، اقتصادی و امنیتی اقدام کند؛ یعنی نقشی بسیار فراتر از یک سفیر:
«این انتصاب به وضوح نشان میدهد که آمریکا به دنبال تنظیم دوباره قدرت در عراق است؛ هم به دلیل وضعیت امنیتی و سیاسی، و هم به دلیل منابع اقتصادی گسترده.»
اهداف پشت پرده
این اقدام واشنگتن چند دلیل کلیدی دارد:
خلأ دیپلماتیک: نبود سفیر آمریکا در بغداد، واشنگتن را به سمت استفاده از یک «فرستاده ویژه» با دستورکار مستقیم سوق داده است.
نگرانی امنیتی: وضعیت جناحی در عراق، آمریکا را به فکر ایجاد یک تعادل قدرت جدید انداخته است.
طمع اقتصادی: عراق دارای ثروت عظیمی است و آمریکا میخواهد در بازسازی نظام مالی این کشور شریک شود.
نگرانی در بغداد
در محافل سیاسی عراق این نگرانی وجود دارد که این انتصاب میتواند نوعی فشار خارجی مستقیم بر روند تشکیل دولت آینده تبدیل شود و تحمیل شروط آمریکا باشد
یک منبع سیاسی عراق هشدار میدهد: «تصویب این تصمیم بدون بحث گسترده در بغداد به این معنی است که واشنگتن عملاً در فرآیند تصمیمگیری دخیل و دوباره وارد اتاق تصمیمسازی عراق شده است». این امر میتواند بحران حاکمیتی گذشته عراق را دوباره زنده کند.
این وضعیت، جناحهای را در موقعیتی حساس قرار میدهد؛ زیرا هر حرکت انتخاباتی یا سیاسی میتواند تحت نگاه مستقیم واشنگتن قرار گیرد.
