۱۳ آبان تلاقی سه رویداد تاریخی
تبعید امام خمینی (ره)
«…ما را فروختند، استقلال ما را فروختند، ملت ایران را از سگهای آمریکا پستتر کردند. اینها (آمریکاییها) از هر جنایتی که در ایران بکنند مصون هستند. اگر یک خادم آمریکایی یا اگر یک آشپز آمریکایی، مرجع تقلید شما را وسط بازار ترور کند، پلیس ایران حق ندارد جلوی او را بگیرد، دادگاههای ایران حق ندارند محاکمه و بازپرسی کنند…»
این جملات، بخشی از نطق تاریخی و کوبندهٔ امام خمینی (ره) در نکوهش و رسوایی تصویب لایحهٔ کاپیتولاسیون توسط محمدرضا پهلوی است. «کاپیتولاسیون» یا «مصونیت قضایی» حقی است که اتباع بیگانه در یک کشور را از قوانین کشور میزبان مصون میدارد و در صورت ارتکاب هر گونه جرم در خاک کشور توسط اتباع خارجی، دولت میزبان حق محاکمه مجرم یا مجرمین را نخواهد داشت. در ابتدا قانون کاپیتولاسیون طی معاهدهٔ «ترکمانچای» برای اتباع روسیه در ایران به رسمیت شناخته شد و با فشارهای ایجاد شده، در ۱۳۰۶ لغو گردید؛ اما پس از سه دهه، محمدرضا پهلوی مجددا آن را احیا کرد.
کابینه اسدالله علم در ۱۳ مهر ۱۳۴۲ به دستور محمدرضا پهلوی، پیشنهاد آمریکا در خصوص اعطای مصونیت قضایی به اتباع آمریکایی را به صورت یک لایحه قانونی محرمانه، در هیئت دولت تصویب کرد. این خبر اما به امام خمینی (ره) رسید و ایشان در ۴ آبان ۱۳۴۳ در نطق تاریخی خود، از این اقدام ننگین پهلوی پرده برداشتند. پس از این سخنان، رژیم پهلوی که در آرام کردن امام در قیام خود موفق نمیشد، تنها راه را در تبعید ایشان دید. در شب ۱۳ آبان، مزدوران ساواک به منزل امام در قم حملهور شدند، ایشان را دستگیر و سپس با هواپیمای نظامی به ترکیه تبعید کردند؛ این تبعید، سرآغاز هجرتی بود که ۱۴ سال بعد به پیروزی انقلاب اسلامی انجامید.
روز دانشآموز
جریان انقلاب به رهبری امام خمینی (ره) روزهای سرنوشتسازی را میگذراند و همهٔ اقشار جامعه خواهان ایفای نقشی موثر در این حرکت عظیم تاریخی بودند. دانشآموزان نیز در روز ۱۳ آبان ۱۳۵۷ مدارس را تعطیل کرده و به سمت دانشگاه تهران حرکت کردند تا همراه با دانشجویان متحصن در دانشگاه، اعتراض خود را فریاد کنند اما این اعتراض شجاعانه، پاسخ بزدلانهای جز پرتاب گلولهٔ گاز اشکآور به سمت خیل جمعیت و تیراندازی به جوانان و نوجوانان بیگناه نداشت.
در این روز، ۵۶ نفر شهید و صدها نفر مجروح شدند و خیابانهای تهران از خون پاک مردمانی شریف، گلگون شد. حضرت امام (ره) در پیامی دلگرمکننده فرمودند:«عزیزان من، صبور باشید که پیروزی نهایی نزدیک است…»
تسخیر لانهٔ جاسوسی
دانشجویان در اعتراض به پذیرش محمدرضا پهلوی در خاک آمریکا و با هدف وادار کردن دولت آمریکا به استرداد شاه و اموال ملت ایران، در روز ۱۳ آبان ۱۳۵۸ تصمیم به اشغال سفارت آمریکا در تهران، که مرکز جاسوسی آمریکا علیه ایران بود، گرفتند.
این دانشجویان که خود را «پیرو خط امام» مینامیدند، با وجود مقاومت محافظین سفارت را به تصرف کامل خود درآوردند، ۶۳ آمریکایی حاضر در سفارت را گروگان گرفتند و اسناد مهمی از جاسوسی آمریکاییها را به دست آوردند؛ اسنادی که جاسوسان آمریکایی دقایقی پیش از تسخیر کامل سفارت تلاش کردند آنها را از بین ببرند اما اکنون ۱۱ جلد از این اسناد منتشر شده و در دسترس است. این رویداد تاریخی مورد تحسین امام خمینی (ره) قرار گرفت و در کلام ایشان با عنوان «انقلاب دوم» یاد شد تا هر ساله ارزش و هدف «مبارزه با استکبار جهانی» را به آزادگان جهان و حقیقتِ تنگ بودنِ عرصهٔ جولان را به مستکبران جهان یادآوری کند.
